Planten met bewustzijn

Het bewustzijn van niet-menselijke levensvormen

Je kunt je afvragen of dieren bewustzijn hebben. Volgens mij hebben ze dat zeker, maar het is verbazingwekkend hoeveel mensen denken dat dieren enkel instinctieve reacties vertonen. Men degradeert sommige dieren tot organische machines, zonder meer.

Dat een hond of kat bewust lijkt, kunnen velen nog accepteren, maar dat een worm dat ook zou zijn, wordt door de meeste mensen verworpen. Nochtans vertonen ook deze dieren een zeker bewust gedrag. Zelfs eencelligen, die zeker geen hersenen hebben, gaan bewust op jacht naar voedsel. Tot voor kort dacht men dat eencelligen gewoon een gelatineachtige klomp met een membraan waren. Met de elektronenmicroscoop ontdekte men echter dat ze ook een schroefvormige staart hebben die hen voortdrijft met een snelheid van 16.000 omwentelingen per seconde. Bovendien kunnen ze plotseling van koers veranderen wanneer zich voedsel vertoont. Ook blijkt er in de eencellige een elektrische motor te zitten die ingenieus geconstrueerd is en waar geen enkel onderdeel gemist kan worden. Evolutie is hier dus onmogelijk. Gezien de eencellige als de primitiefste levensvorm wordt beschouwd, gaat hier de evolutietheorie niet meer op. Darwin schreef zelf aan het eind van zijn boek “The Origin of Species”: “Als ooit een organisme zou gevonden worden dat nooit kon ontstaan door natuurlijke selectie van zijn voorgangers, dan stort mijn hele theorie in elkaar.”

Er kan niets bestaan dat minder complex is dan iets dat uit één cel is gemaakt. Dat wil nu niet zeggen dat we het kind met het badwater moeten weggooien of dat we opeens het Bijbelse scheppingsverhaal letterlijk moeten nemen.

Beide opvattingen hebben een kern van waarheid. Volgens een redelijk compromis kunnen we stellen dat er voor ieder levend organisme wel degelijk een planning moet bestaan. Anderzijds kunnen we aannemen dat het organisme in staat is zich aan te passen aan de omstandigheden die leven en voortbestaan makkelijker maken. Een persoonlijke hypothese is dat de intelligentie van de constructie in zichzelf aanwezig is, als de voor de hand liggende natuurkracht. Deze bevat wonderlijke eigenschappen en een soort intelligentie. Maar als een diertje zo klein als een eencellige doelbewuste acties kan ondernemen, dan moet er zeker ook een bewustzijn zijn en dat wordt vaak gezocht in de hersenen.

Er zijn echter dieren die niet mechanisch werken en toch tactieken gebruiken om zich te voeden en voort te planten. Neem nu een kwal. Die heeft geen hersenen, maar wel ogen die bijna onzichtbaar zijn. Waar zouden deze anders voor dienen dan om te zien? Ook bij andere zeedieren die plantachtig zijn, zien we list en aanvalsgedrag waarmee ze hun voeding vangen.

Hoe zit het met levende organismen zoals een plant? Tot kort geleden konden we alleen maar gissen. Het leek voor de hand te liggen dat een plant geen bewustzijn heeft. Een plant zou geen pijn voelen, geen genot bij bijvoorbeeld bevruchting en werd gedegradeerd tot een soort machine die de gewoonte had te strijden, zoals bijvoorbeeld om onder maaihoogte te blijven (paardenbloem) of boven andere gewassen uit te groeien voor zonlicht en overleving, hoewel de plant anders maar 15 cm hoog wordt.

In de jaren 80 begon men met aura-fotografie op basis van Kirlianfotografie. Omdat deze techniek werkt met hoogfrequente hoogspanningsstraling, bestaat er nogal wat controverse over het al dan niet fotograferen van de aura. De aura van weggesneden delen was echter verrassend, maar niet altijd herhaalbaar. Dit kan hoogstens bewijzen dat een blad een zekere aura heeft, maar het bewijst geen bewustzijn.

Voor bewustzijn moeten aspecten zoals overlevingsdrang, angst, emotie en dergelijke zeker aanwezig zijn. Dit zijn immers kenmerken van bewustzijn. Een studie wees uit dat planten die met liefde verzorgd werden, langer leefden, vruchtbaarder waren en beter groeiden. Ook muziek zou dit gedrag bij planten stimuleren. Zo heeft een Franse wijnboer zijn wijngaard volgezet met luidsprekers omdat hij merkte dat het accordeonspelen voor zijn werknemers ook meer en betere druiven produceerde langs de route waarlangs hij altijd liep.

Totaal los daarvan werden vooraf al proeven gedaan met een tweelingblad, een takje met aan weerszijden een blad. Met een ohmmeter (elektrische weerstandmeter) mat men een stabiele waarde. Zodra men besloot het ene blad te verbranden, liet het andere blad een reactie zien door de weerstand te wijzigen (experimenten van Cleve Backster in 1966). Dit was verrassend. Ook zag ik eens een experiment met verse yoghurtpotjes die uit hetzelfde ferment gemaakt waren, waarbij men in een potje een weerstandsmeter stak. In het andere werd azijn gegoten, waarbij de meting varieerde. Het is niet duidelijk of het resultaat voortkomt uit de verwachting van de experimentator of uit het bewustzijn van de plant of het ferment.

Recent werden nieuwe proeven gedaan met een levende plant. Bij het meten van spanning zoals bij hersenimpulsen, voerde men experimenten uit om de emoties van de plant op een grafiekband via een computer te registreren. Naast liefde en muziek, die een kleine geleidelijke wijziging lieten zien, probeerde men ook een intentie om zich kwaad te maken. Dat laatste had geen effect.

Toen men echter met overtuiging besloot een stuk van een blad van de levende plant te knippen, registreerde de grafiek een enorme piek op het moment dat men de actie begon. Dus zodra men met de schaar naar de plant ging, bleek de plant angst te hebben. Ze vertoonde duidelijk een onverklaarbare grote reactie.

Noch een kwal, noch een eencellige, noch een plant hebben hersenen, maar vertonen wel een geestelijke bewuste respons. Men voert nog steeds verder experimenten uit met deze onderzoekingen en het zal waarschijnlijk nog een tijd duren voordat dit wetenschappelijk wordt aanvaard. Intussen kun je misschien overwegen iets voorzichtiger te zijn bij het snoeien van je haag. Ze heeft het misschien niet zo graag.

      Denis

© 2010 Aura-Oasis – Denis Dhondt