Doornormaal of psychisch?

Met onze hedendaagse technologie begrijpen we heel veel dingen.
Zo lijkt het maar veel doodnormale vanzelfsprekendheden, hebben eigenlijk geen verklaring.

Zwaartekracht

Tot enkele honderden jaren geleden was het vanzelfsprekend dat iets op de grond viel door het gewicht. Maar op een dag vond iemand dat helemaal niet zo vanzelfsprekend. Newton ontdekte dat er iets aan een vallende appel moest trekken en voerde het begrip zwaartekracht in. De zwaartekracht was ontdekt. Of toch niet… er was bij stilgestaan dat het helemaal niet zo normaal is, maar een verklaring was er niet. Einstein begon aan het vraagstuk en ontdekte dat alles te maken had met de massa. De massa van een object buigt ruimtetijd. Maar waarom heeft iets massa en hoe hangt dat samen met zwaartekracht?

Toen men protonen (atoomkernen) op elkaar liet botsen, ontdekte men meer dan 100 brokstukken met verschillende eigenschappen. Men zocht naar een deeltje dat verantwoordelijk zou zijn voor de zwaartekracht: de graviton. Dit werd niet gevonden en men besloot dat zwaartekracht en massa moesten ontstaan bij de vertraging van snelheid, zoals je ervaart wanneer een auto plots remt en je naar voren wordt getrokken. Maar waarom zou iets vertragen als het niet gehinderd wordt door dingen die in de weg staan? Ook zomaar vertragen is immers niet vanzelfsprekend. Men besloot te zoeken naar het Higgs-deeltje dat daarvoor verantwoordelijk zou zijn. Zwaartekracht is nu verklaard. Of toch niet? De vanzelfsprekende zwaartekracht is nog steeds een groot mysterie. Niemand weet hoe en waarom het zo is.

Fietsen

Er passeert een fietser en de fiets blijft mooi recht op zijn twee wielen. Waarom valt hij niet om? Niemand die erbij stilstaat. Tot op vandaag is er nog steeds geen verklaring. Alle hypotheses zijn tot hiertoe ontoereikend. Het ligt niet aan de middelpuntvliedende kracht, niet aan de snelheid, niet aan de traagheid van beweging en is ook niet het gevolg van volmaakte evenwichtskunsten. Nochtans lijkt het zo vanzelfsprekend.

Herfstkleuren

Het is herfst en dat zie je aan de kleuren. We weten dat we niet alle kleuren kunnen zien. Infrarood en ultraviolet zien we niet. Het is maar goed ook, want dit beeld zou heel wat minder mooi en kleurrijk zijn, meer grijsachtig en met valse kleuren. Alles dankt zijn kleur aan de weerkaatsing van lichtgolven, waarvan een bepaalde kleur niet wordt weerkaatst en geabsorbeerd wordt. Licht kan men in kleuren opsplitsen met een prisma, waardoor we allemaal het regenboogeffect kennen. Wonderlijk, maar te verklaren en vanzelfsprekend. Althans, zo denken we. Einstein bewees echter dat licht een deeltje was en vond daarmee de fotocel uit. Planck ontdekte dat deeltjes alleen bestaan in eenheden van een bepaalde constante waarde. Het foton kan dus maar één grootte hebben en dat komt perfect overeen met de Plancklengte. Ook de snelheid van het licht is een constante van 300.000 km/sec. Nog een merkwaardige eigenschap van het foton is dat het geen massa heeft, Higgs-deeltjes of niet, ze werken blijkbaar niet op het foton, alleen op de rest. Als alle fotonen even groot zijn, even snel zijn en allemaal niets wegen, hoe ontstaan kleuren dan? Hoe weet het herfstblad welke kleuren het moet terugkaatsen? Toch niet zo vanzelfsprekend.

Niets gaat sneller dan licht. Niemand weet waarom die snelheid altijd constant is en waarom die beperkt is. Licht lijkt vanzelfsprekend, maar wat is het en waar komt het vandaan?

Medicijnen

Wanneer men medicijnen of medische behandelingen wetenschappelijk onderzoekt, houdt men rekening met het placebo-effect. Dit lijkt vanzelfsprekend. Zo genezen mensen en dieren blijkbaar ook van iets waarin ze geloven dat het hen zal helpen. Daarom test men medicijnen altijd tegenover een controlegroep die een nepmedicijn krijgt. Als het medicijn ook maar 1% beter werkt dan de gemiddelde verwachting door toeval en boven de controlegroep, dan wordt het als werkzaam beschouwd.

Veel medicijnen lijken effectief wanneer ze op de markt komen, maar van sommige blijkt dat ze toch niet zo goed werken. Zou dit komen doordat het geloof erin afneemt naarmate er meer mensen niet blijken te genezen? (Let op, ik zeg niet dat alle medicijnen waardeloos zijn, maar zo heeft men al dikwijls een succespreparaat gevonden dat bepaalde kankers zou afremmen, maar nadien bleken de resultaten vaak terug te vallen naar toeval.)

Placebo

En natuurlijk heb je degenen die genezen door het placebo-effect. Hoezo “natuurlijk”? Wijst dit er niet op dat de geest een duidelijke invloed heeft op het lichaam? Een invloed die niet verzwakt zoals bij het nieuwe verwachte wondermedicijn tegen kanker? Experimenten om het placebo-effect te doorgronden, merkten zelfs dat een controlegroep baat bleek te hebben bij een nieuw medicijn tegenover degenen die het nepmedicijn kregen en dus placebo-effect ervoeren, wat als vanzelfsprekend werd beschouwd. Tot er een test werd gedaan waarbij het medicijn, waarvan iedereen hoge verwachtingen had, verwisseld raakte met het nepmedicijn dat de actieve stoffen niet bevatte. Het nepmedicijn had betere resultaten dan het medicijn waarvan men geloofde dat het het nepmedicijn was. Het nepmedicijn had zelfs beter gewerkt dan het placebo-effect door het geloof van de experimentatoren. Zelfs het geloof van de onderzoekers speelde mee in de genezingen.

Toch gelooft men dat alle alternatieve geneeswijzen die enig succes boeken, het placebo-effect zijn en bijgevolg kwakzalverij. Maar een invloed van de geest op biologische processen valt niet te ontkennen. Psychische gaven en geloof kunnen dus genezen maar worden als hekserij veroordeeld en bestreden met het scheldwoord “kwakzalver”. Kwikzalf was immers ook een medicijn dat gewerkt had. Het is logisch dat men geloof in het placebo-effect dan uiteraard eigenlijk ook bij die categorie moet rekenen. Of klopt dit niet helemaal?

Stress

Stress heeft daarentegen een slechte invloed op de gezondheid. Het hart gaat sneller of onregelmatig slaan en stress heeft dus een invloed op hartziekten. Als het hart sneller slaat door gematigde sportbeoefening, heb je daarentegen meer kans op een langer leven. Iedereen weet dat, het is logisch. Onderzoek toont aan dat mensen die met veel stress kampen, veel meer ziek zijn en korter leven. Als men de hartziekten uitsluit en alleen naar andere ziekten kijkt, zoals verkoudheden, eczeem, blindedarmontstekingen, kanker en andere ernstige, dodelijke of vanzelf genezende ziektes, blijkt dat die ook veel meer voorkomen bij mensen met veel stress. Ziektes die vanzelf genezen, lijken ook langer aan te houden. Iemands haar kan uitvallen door stress, zo duidelijk kan het zijn. Nochtans is die inwerking niet zo verklaarbaar als de toegenomen kans op hartziektes. Stress is dus een soort omgekeerde placebo.

Besluit

En twijfelt er nog iemand aan dat we, ondanks onze technische vorderingen, eigenlijk blind zijn voor de wonderen die we doodgewoon noemen? Misschien zou iedereen wel weer van de fiets vallen als niemand nog geloofde dat zoiets rechtop kan blijven. Of denk je dat dit geen effect zou hebben? Nee, u weet wel beter: er zouden er minder in slagen en het zou moeilijker zijn om te leren. Psychische krachten… of placebo? Of hoe de ene psychische kracht aanvaard wordt en de andere als kwakzalverij wordt bestempeld.